12 تا از مهمترین علائم زخم معده و علت آن

زخم معده زخمی است که در معده یا روده کوچک ایجاد می شود. این زخم زمانی ایجاد می شود که مخاط محافظتی که معده را می پوشاند بی اثر می شود معده اسید قوی برای کمک به هضم غذا و محافظت در برابر میکروب ها ایجاد می کند. همچنین معده برای محافظت از بافت های بدن در برابر این اسید، یک لایه غلیظ مخاط نیز ترشح می کند.

اگر لایه مخاطی از بین برود و عملکرد آن متوقف شود، اسید می تواند به بافت معده آسیب برساند و باعث ایجاد زخم شود. تخمین زده شده است که از هر ده نفر در کشورهای غربی یک نفر دچار زخم معده در معده یا روده کوچک می شود. زخم معده به راحتی درمان می شود، اما در صورت عدم درمان، زخم معده می تواند باعث بروز مشکلات قابل توجهی شود.

حقایق سریع در مورد زخم معده

در اینجا نکات کلیدی در مورد زخم معده ذکر شده است. 

• زخم معده در غرب مشکلی شایع است و درمان آن بسیار آسان است اما عدم درمان منجر می شود زخم معده به مشکلی جدی تبدیل شود.
• شایع ترین علل زخم معده باکتری ها و استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) است.
• علائم کلاسیک زخم معده ، سوء هاضمه است.
• درمان زخم معده معمولاً با از بین بردن علت ایجاد مشکل انجام می شود.

•  مصرف بیش از حد قرص.
•  دسته ای از مسکن ها که به عنوان NSAID شناخته می شوند می توانند خطر زخم معده را افزایش دهند.

دو علت اصلی زخم معده و روده کوچک عبارتند از:

• باکتری H. پیلوری
•  دسته ای از مسکن ها به نام داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

عللی که کمتر باعث زخم معده می شوند عبارتند از:

اسیدیته بیش از حد معده:

این علت می تواند به دلایل مختلفی از جمله ژنتیک ، سیگار کشیدن ، استرس و مصرف برخی از موادغذایی ایجاد شود.

 سندرم زولینگر-الیسون:

این یک بیماری نادر است که باعث تولید بیش از حد اسید معده می شود [1].

 برخی رفتارها و عوامل، احتمال ایجاد زخم معده را افزایش می دهد. این عوامل عبارتند از:

•  استفاده مکرر از استروئید
• سیگار کشیدن
•  تولید بیش از حد کلسیم یا هیپرکلسمی
•  ژنتیک
•  مصرف مكرر الكل 

 زخم معده در افراد بالای 50 سال مشکلی شایع است. زخم معده در هر سینی ایجاد می شود، اما کودکان کمتر دچار زخم معده می شوند. اگر والدین سیگار بکشند، خطر زخم معده در کودکان بیشتر است [2].

1.  خانمی که در حالت دراز کشیده درد شکم دارد.
2.  درد در اطراف معده یا کمی بالاتر نشانه اصلی زخم معده است.
3.  علائم کلاسیک زخم معده ، سوء هاضمه است.
4.  سوء هاضمه باعث درد یا ناراحتی در معده می شود. این علامت را می توان با سوزش سر دل اشتباه گرفت، که می تواند به صورت همان زمان رخ دهد.
5. سوزش سر دل ممکن است در اثر ریفلاکس اسید یا بیماری ریفلاکس معده (GERD) ایجاد شود. این درد کمی بالاتر از معده رخ می دهد و در قسمت تحتانی سینه احساس می شود.
6.  زخم معده باعث ایجاد درد و سوزش در ناحیه معده می شود. 

شایان ذکر است که در تمام موارد زخم معده باعث سوء هاضمه نمی شود.  علائم زخم معده تمایز بیشتری از سوزش سر دل دارد اما علائم آن هنوز هم مبهم است. علائم دیگر شامل:

1. کاهش وزن
2. تهوع و استفراغ
3.  غذا نخوردن به دلیل درد
4.  آروغ
5. نفخ
6.  ممکن است درد زخم معده با خوردن، نوشیدن یا مصرف آنتی اسیدها تسکین یابد

در سوء هاضمه  فرد پس از صرف غذا یا آروغ می زند یا دچار سکسکه می شود. زخم معده علامت دیگری دارد که به علت تغییر حجم مایعات، فرد دچار حالت تهوع خفیف یا شدید می شود. معمولاً در حالت ناشتا، فرد دچار حالت تهوع می شود.

گاهی زخم های معده هیچ علائم و دردی ندارند. این زخم ها کمتر دیده می شوند و پس از شروع خونریزی زخم معده تشخیص داده می شوند. برخی از زخم های معده می توانند باعث ایجاد سوراخ در دیواره معده شوند. این حالت وضعیتی جدی است. علائم زخم معده غالباً به مرور زمان تغییر می کند و تشخیص آن دشوار است [3].

زخم معده همیشه همراه با علائم نیست. گاهی اوقات، یک عارضه جدی مانند خونریزی یا درد ناگهانی شکم در قسمت فوقانی اولین علامت زخم معده است. شایعترین علامت زخم معده ، درد شکم است.

• درد معمولاً در قسمت میانی شکم ، بالای ناف و زیر استخوان قفسه سینه ایجاد می شود.
•  درد زخم معده می تواند مانند سوزش یا زخم احساس شود و ممکن است در کمر نیز احساس شود.
•  درد زخم معده معمولاً در هنگام خالی شدن معده، چند ساعت پس از غذا، ایجاد می شود.
• درد زخم معده اغلب در طول شب و صبح زود بدتر است.
• درد زخم معده در هر جایی از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه دارد.
• درد زخم معده ممکن است توسط غذا، آنتی اسیدها یا استفراغ تسکین یابد.

علائم دیگر زخم معده شامل موارد زیر است:

1. حالت تهوع
2. استفراغ
3. از دست دادن اشتها
4.  کاهش وزن

زخم های شدید ممکن است باعث خونریزی در معده یا اثنی عشر شود. خونریزی گاهی تنها علامت زخم معده است. این خونریزی می تواند سریع یا کند باشد. خونریزی سریع خود را به یکی از روش های زیر نشان می دهد:

•  استفراغ خونی یا ماده تیره ای که شبیه به قهوه است: این حالت یک مشکل اورژانس است و در این صورت فوراً باید به پزشک مراجعه کنید.
•  خون در مدفوع یا مدفوع سیاه، مات و چسبنده 
• تشخیص خونریزی آهسته اغلب دشوارتر است، زیرا هیچ علائم چشمگیری ندارد.
•  نتیجه معمول وجود تعداد کم سلول های خونی (کم خونی) است.
•  علائم کم خونی عبارتند از خستگی، کمبود انرژی (بی حالی)، ضعف، ضربان قلب سریع و رنگ پریدگی [4].

اگرچه زخم معده در بچه ها نادر است اما اگر فرزند شما هر یک از این علائم و نشانه ها را داشت، با پزشک خود تماس بگیرید:

•  سوزش و درد در شکم بین سینه و ناف (شایعترین علامت زخم معده)
• حالت تهوع
• استفراغ
•  درد قفسه سینه 
• از دست دادن اشتها
•  آروغ و سکسکه مکرر
• کاهش وزن
•  مشکلات تغذیه ای
•  خون در استفراغ یا حرکات روده، که ممکن است به صورت قرمز تیره یا سیاه به نظر برسد

این علائم و نشانه ها در بسیاری از بیماریهای کودکان شایع است و لزوماً نشانه زخم معده نیست، اما باید به پزشک اطلاع دهید. بر اساس سوابق پزشکی و علائم فرزند شما، پزشک فرزند شما را برای ارزیابی بیشتر به یک متخصص گوارش کودکان (پزشک متخصص در زمینه اختلالات معده ، روده و ارگان های مرتبط با آن) ارجاع می دهد [5].