سونوگرافی داپلر در بارداری

حمل جنین به مدت 9 ماه نگرانی های زیادی برای مادر ایجاد می کند.  بعضی از مادران در مورد تست هایی که پزشک تجویز می کند نگران هستند، زیرا می ترسند به جنین آسیب برسانند. اما باید بدانید که این آزمایشات در دوران بارداری به پزشک کمک می کند تا رشد کودک و موارد ایجاد خطر را بررسی کند. بنابراین انجام آن ها در دوران بارداری مهم هستند و به یاد داشته باشید، دکتر آزمایشی را تجویز نمی کند مگر اینکه مهم باشد.

مقاله امروز در مورد یکی از تست هایی است که امکان شنیدن صدای ضربان قلب کودک را به شما می دهد و تست داپلر نام دارد. با ما همراه باشید تا شما را با این آزمایش آشنا کنیم.

- انواع مختلفی از سونوگرافی وجود دارد که به تعیین میزان پیشرفت بارداری و سلامت جنین کمک می کند. از آن جایی که شرایط بارداری خانم ها با هم فرق می کند، نوع آزمایشاتی که باید انجام دهند نیز متفاوت است و پزشک تنها آزمایشات مورد نیاز را تجویز می کند. سونوگرافی داپلر نیز یکی از انواع سونوگرافی ها در دوران بارداری است.

هر چند ممکن است در مواقع غیر بارداری نیز برای بررسی گردش خون برای افراد در سایر بیماری ها نیز از این سونوگرافی استفاده بشود. در این سونوگرافی امواج صوتی چگونگی جریان خون از طریق رگ های خونی شما را نشان می دهد. بنابراین با این سونوگرافی به راحتی کاهش جریان خون یا انسداد رگ ها به خاطر لخته شدن خون تشخیص داده می شود. بنابراین این سونوگرافی فرد را از خطراتی مانند سکته مغزی، آمبولی و... محافظت می کند. این بررسی ها در دوران بارداری نیز باید برای بررسی سلامت جنین و مادر انجام شود.

در بارداری سونوگرافی داپلر موارد زیر را مشخص می کند:

• نشان می دهد که آیا مواد مغذی و اکسیژن کافی به جفت می رسد یا خیر؟
• نشان می دهد که آیا جنین مواد مغذي و اکسيژن کافي را از جفت دريافت مي کند یا خیر؟

- اگر میزان رشد جنین آهسته باشد، دوقلو داشته باشید، سیگار می کشید یا بیماری فشار خون دارید، داپلر در دوران بارداری می تواند به پزشک کمک کند دستورالعمل ها، داروها و آزمایشات مورد نیاز را درست تجویز کند. همچنین این آزمایش گردش خون در مغز، کلیه ها، قلب، بند ناف و جفت و رحم را نیز بررسی می کند. مشکلات جریان خون می تواند باعث اختلالات در رشد جنین شود و مداخله به موقع بر اساس نتایج آزمایش داپلر به شما و نوزاد در جلوگیری از این خطرات کمک می کند.

انواع سونوگرافی داپلر

3 نوع سونوگرافی داپلر وجود دارد:

• داپلر مداوم با موج
• داپلر دوپلکس
• داپلر رنگی

1- داپلر مداوم با موج:

در این نوع تغییر در اکو ( موج های صوتی دستگاه) برای بررسی جریان خون استفاده می شود. در این روش از تغییرات امواج صوتی برای تعیین انسدادها یا جایی که جریان خون وجود ندارد استفاده می شود. 

2- داپلر دوپلکس

این روش به شما یک تصویر از رگ خونی و اندام های اطراف آن می دهد. در این روش امواج صوتی به تصویر تبدیل می شود. نمودار به دست آمده از این روش  کاملا حالت جریان خون را توضیح می دهد. همچنین جهت جریان را مشخص می کند.

3- داپلر رنگی

این روش مشابه داپلر دوپلکس است، زیرا در اینجا نیز یک تصویر از رگ خونی تولید می شود. سپس صداها به رنگ هایی تبدیل می شوند که روی تصویر رگ خون قرار می گیرند. این اسکن سرعت و جهت جریان خون را بهتر و با جزئیات بیشتری نشان می دهد.

سونوگرافی داپلر در دوران بارداری به نوع دستگاه و مرحله بارداری بستگی دارد. در زیر به صورت جزئی آن ها را توضیح خواهیم داد:

1- سونوگرافی داپلر

این سونوگرافی را می توان به صورت همزمان با سونوگرافی طبیعی انجام داد. رادیولوژیست یک ژل بر روی شکم و ناحیه لگن شما می زند. سپس مبدل سونوگرافی را بر روی معده و لگن می کشد، همانطور که در مورد سونوگرافی شکمی معمولی نیز انجام می شود.

2- داپلر از طریق واژینال

همانطور که از نام آن پیداست، در اینجا پروب داپلر در داخل واژن قرار گرفته و بصورت مستقیم تصویربرداری می کند. این روش به پزشک کمک می کند بارداری خارج از رحم را بررسی کند. (سونوگرافی واژینال چگونه انجام می شود؟).

3- داپلر جنینی

از این دستگاه برای نظارت بر ضربان قلب نوزاد استفاده می شود.

- همانطور که می دانید، آزمایش داپلر در دوران بارداری درست مثل سونوگرافی معمول است و آمادگی خاصی نیاز ندارد. سونوگرافر ژلی بر روی شکم شما می مالد و دستگاه دستی را به نام پروب ترانس بر روی پوست شما حرکت می دهد. دستگاه سونوگرافی از طریق این پروب امواج صوتی فرکانس بالا را به بدن می رساند. امواج صوتی به طول های مختلف در داخل بدن حرکت می کنند و منعکس می شوند. امواج منعکس شده توسط پروب گرفته شده و به دستگاه فرستاده می شود.

- سپس دستگاه داده ها را محاسبه می کند و آن را به یک ویدئو از آنچه در داخل رحم شما اتفاق می افتد تبدیل می کند. همچنین می تواند این ویدیو را به یک تصویر تبدیل کند. پزشکان با تجزیه و تحلیل رنگ هایی که روی صفحه نمایش دیده می شوند، نتایج را برای شما توضیح می دهند. اکثر دستگاه های سونوگرافی مدرن دارای عملکرد داپلر هم هستند، بنابراین همه کاری که باید انجام دهند این است که در طول سونوی معمولی، داپلر نیز انجام شود و در مورد سیستم گردش خون جنین اطلاعات لازم ثبت گردد. اسکن داپلر در عرض چند دقیقه در طول اسکن سونوگرافی معمولی انجام می شود.

چگونه پزشکان با نگاه کردن به تصویر سیاه و سفید در مورد جریان خون اطلاعات کسب می کنند؟

همانطور که می دانید اسکن معمولی از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می کند که به بدن شما می رسد و به عقب باز می گردد. اما در مورد خون، اسکن در حال حرکت خون انجام می شود. بنابراین انعکاس ها باهم متفاوت است. پزشکان با توجه به این تغییرات می توانند جریان خون را بررسی کنند.

به طور کلی سونوگرافی به والدین کمک می کند پیش از زایمان نوزاد را ببینند. اما برای پزشکان، یک دستگاه پر اهمیت برای تعیین بسیاری از پارامترها است. در دوران بارداری، سونوگرافی به متخصص زنان کمک می کند تا سلامت نوزاد را چک کند. اجازه دهید چیزهایی که پزشک در سونوگرافی متوجه می شود را بررسی کنیم:

1- بررسی ضربان قلب جنین 

در مراحل ابتدایی بارداری شما برای تأیید حاملگی لازم است. به دکتر در مورد پیشرفت بارداری می گوید. به پزشک درباره مشکلات بارداری یا پیشروی آن اطلاعات می دهد.

2- وضعیت بند ناف

همانطور که می دانید بند ناف پلی بین مادر و جنین است. بند ناف اکسیژن و مواد مغذی را به جنین می رساند و جنین نیز خون عاری از مواد مغذی و اکسیژن را به عقب می فرستد تا دوباره خون جدید دریافت کند. بنابراین بند ناف نباید هیچ مشکلی داشته باشد زیرا می تواند بر سلامت مادر و جنین تأثیر بگذارد.

3- وضعیت جفت

درست مانند بند ناف، جفت نیز برای جنین بسیار مهم است زیرا مواد مغذی مورد نیاز جنین را تامین می کند. همچنین به دفع مواد اضافی کمک می کند، اکسیژن را تامین می کند، دی اکسید کربن را از بین می برد، نوزاد را از عفونت محافظت می کند و هورمون هایی را که در دوران بارداری ضروری است، ترشح می کند.

پزشک متخصص زنان برای دیدن مکان و رشد جفت از سونوگرافی استفاده می کند.

4- موقعیت جنین

سونوگرافی موقعیت جنین در رحم را به پزشک نشان می دهد. با توجه به موقعیت جنین، پزشک می تواند تعیین کند چه زمانی نوزاد به دنیا می آید.

5- رشد عمومی

سونوگرافی می تواند روند رشد جنین از نظر طول و وزن و غیره (جدول قد و وزن جنین) را نشان دهد.

6- سلامت مادر

علاوه بر جنین، سونوگرافی به پزشک کمک می کند وضعیت مادر یا عوارضی مانند هماتوم بارداری یا کیست تخمدان را بررسی کند.

در سونوگرافی این موارد بررسی میشود و بصورت زیر تفسیر میشود:

بررسی تعداد عروق بند ناف

در حالت نرمال بند ناف به‌صورت سه رگی (دو شریان و یک ورید) در جنین دیده می‌شود; ولی در ١ مورد از ٢٠٠بارداری یکی از شرایین بند ناف تشکیل نشده یا تحلیل می‌رود; و بند ناف به‌صورت دو رگ (یک شریان و یک ورید) رویت می‌گردد.

تشخیص چسبندگی غیرطبیعی جفت

تشخیص چسبندگی غیرطبیعی جفت به رحم یکی دیگر از مواردی است که با سونوگرافی کالر داپلر قابل‌تشخیص است. در این موارد فضاهای عروقی متعدد در داخل جفت و عروق فراوان در حدفاصل بین جفت و رحم مشاهده می‌شود.. علاوه بر آن فضای نرمال پشت جفت از بین می‌رود.

درنهایت دست‌اندازی پرزهای جفتی به داخل رحم با دیدن همان فضاهای عروقی متعدد و عروق پل زننده در ضخامت جفت،مطرح کننده چسبندگی غیرطبیعی جفت به رحم می‌باشد.

شریان نافی و بررسی داپلر شرسان مغزی

شریان نافی درواقع نشان‌دهنده وضعیت عروق بستر جفت می‌باشد و در حالت نرمال جریان خون با مقاومت پایینی دارد. اگر به دلیل بیماری‌های عروقی مادر مانند فشارخون بالا و دیابت بستر نرمال عروقی جفت از بین برود; مقاومت شریان نافی بالا رفته و اکسیژن‌رسانی به جنین مختل می‌شود.

شاخص ضربان شریانی

در حالت طبیعی عروق مغزی جنین جریان خون با مقاومت بالایی دارد.  زمانی که اکسیژن‌رسانی به جنین کم می‌شود برای این‌که خون کافی به مغز جنین برسد سیستم دفاعی بدن مقاومت عروق مغزی را کاهش می‌دهد; و به‌اصطلاح شاخص ضربان شریانی یا همان PI شریان مغزی میانی کاهش می‌یابد و این کاهش PI در جنین‌های دچار کاهش رشد اهمیت دارد.

اختلال خون‌رسانی جنین بر اساس سن بارداری

در سونوگرافی کالر داپلر از دو شاخص، شاخص مقاومتی (RI) و شاخص ضربان شریانی (‌PI) برای تفسیر استفاده می‌شود. در حالت نرمال در شریان نافی و شرایین رحمی مادر این شاخص‌ها پایین و در شریان مغزی میانی جنین این شاخص‌ها بالا می‌باشد.

همانطور که به اواخر بارداری نزدیک می شوید، تعداد ملاقات های شما با پزشک نیز بیشتر می شود. در طول این بازدیدها، متخصص زنان رشد کودک را بررسی می کند. در صورتی که پزشک احساس کند رشد کودک طبیعی نیست، یک آزمایش سونوگرافی داپلر تجویز می کند.

مشکلات جفت یکی از دلایل تجویز این سونوگرافی است. همانطور که می دانید، جفت برای جنین بسیار مهم است. اگر مشکلی با موقعیت جفت وجود داشته باشد، با توجه به اندازه یا عملکرد آن، پزشک آزمایش را برای یافتن مشکل و درمان توصیه می کند. برخی از دلایلی که ممکن است نیاز به این سونوگرافی داشته باشند، عبارتند از:

مادر دارای فشار خون بالا یا دیابت است:

این بیماری ها یعنی دیابت بارداری همچنین می تواند مسائل مربوط به جریان خون را به جنین منتقل کند.

مادر دوقلو حامله است:

اگر بیش از یک نوزاد در رحم وجود داشته باشد (چطور دوقلو باردار شوم؟)، پزشک باید بررسی کند که آیا هر دو به خوبی رشد می کنند یا خیر؟

مادر سیگار می کشد:

سیگار کشیدن می تواند به علت نازک شدن عروق خونی ناشی از نیکوتین، سرعت جریان خون را کند نماید. علاوه بر مونوکسید کربن موجود در سیگار، سیگار توانایی سلول های خونی برای حمل اکسیژن را مختل می کند.

سقط جنین:

مادر قبلا سقط جنین داشته است.

BMI:

BMI کم یا زیاد در زمان تخمک گذاری

تفاوت بین سونوگرافی طبیعی و سونوگرافی داپلر چیست؟

سونوگرافی معمولی میزان جریان خون را نشان نمی دهد، اما سونوگرافی داپلر میزان جریان خون و فشار خون در جفت، بند ناف، مغز و قلب نوزاد را نشان می دهد. سونوگرافی معمولی تنها تصویر جنین را نشان می دهد، اما سونوگرافی داپلر می تواند به پزشک شما کمک کند ضربان قلب و مقدار اکسیژن و مواد مغذی که جنین با دسترسی به جریان خون دریافت می کند را متوجه شود.

خطرات سونوگرافی داپلر در بارداری

اسکن سونوگرافی هنگامی که توسط فردی حرفه ای و آموزش دیده انجام شود کاملا ایمن است و می تواند به شما کمک کند تا از خطرات بالقوه نجات پیدا کنید. 

سونوگرافی داپلر از هفته چند بارداری انجام می‌شود؟

طبق پروتکل، در بارداری‌های پرخطر و احتمال کاهش رشد جنین از ٢٦ هفتگی سونوگرافی کالر داپلر انجام می‌شود. در بارداری‌هایی باسابقه ناسازگاری گروه‌های خونی و وجود آنتی بادی در خون مادر، کم‌خونی احتمالی جنین با سونوگرافی کالر داپلر از ١٦- ١٨ هفتگی بررسی می‌شود.

سخن آخر

در دوران بارداری سعی کنید به داستان ها و تجربیاتی که دیگران برایتان تعریف می کنند، اعتنایی نکنید و تنها معیار خود را توصیه ها و دستورات پزشک قرار دهید. به او اعتماد کنید و مطمئن باشید تا آزمایشی برای شما ضرورت نداشته باشد آن را برایتان تجویز نمی کند.