کولونوسکوپی برای چیست و عوارض آن

کولونوسکوپی یک معاینه برای تشخیص تغییرات یا ناهنجاریهای روده بزرگ (کولون) و رکتوم است. در طول کولونوسکوپی، یک لوله بلند و انعطاف پذیر (کولونوسکوپی) به رکتوم وارد می شود. یک دوربین فیلم برداری کوچک در نوک لوله اجازه می دهد تا دکتر داخل روده بزرگ را مشاهده کند. در صورت لزوم، پولیپ ها یا سایر انواع بافت غیرطبیعی را می توان از طیف کولونوسکوپی حذف کرد. نمونه های بافتی (بیوپسی) را می توان در طیف کولونوسکوپی یافت.

پزشک شما ممکن است کولونوسکوپی را به خاطر مشاهده موارد زیر توصیه کند:

1-  بررسی علائم و نشانه های روده

کولونوسکوپی میتواند به پزشک شما کمک کند که علل احتمالی درد شکمی، خونریزی رکتال، یبوست مزمن، اسهال مزمن و سایر مشکلات روده را بررسی کند.

2-  بررسی سرطان روده بزرگ

اگر شما 50 سال یا بالاتر هستید و در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ هستید، پزشک هر 10 سال یک بار کولونوسکوپی را توصیه می کند. کولونوسکوپی یک گزینه برای غربالگری سرطان روده بزرگ است. در مورد گزینه های خود با دکتر صحبت کنید.

3-  بررسی پولیپ های بیشتر

اگر قبلا پولیپ داشته باشید، پزشک کولونوسکوپی را توصیه می کند تا از عدم وجود پولیپ های جدید مطمئن شود. این کار برای کاهش خطر سرطان روده بزرگ انجام می شود.

آیا کولونوسکوپی درد دارد؟

کولونوسکوپی همراه یا بدون بیهوشی قابل انجام است. اگر با بیهوشی انجام دهید ، درد خفیف خواهد داشت و اگر با بیهوشی باشه هیچی احساس نمی کنید و بعد از عمل هم فقط کمی احساس باد در روده ها و دل پیچه دارید.

آیا کولونوسکوپی با بیهوشی است؟

کولونوسکوپی بیهوشی کامل ندارد و بی حسی است و معمولا از طریق سرم به بیمار داروهای آرام‌بخش نیز تزریق می‌شود تا بیمار خواب‌آلود و آرام شود و درد کمتری احساس کند.

کولونوسکوپی خطراتی ایجاد می کند. عوارض کولونوسکوپی عبارتند از:

•  واکنش نامطلوب به آرامبخش مورد استفاده در عمل
•  خونریزی از محلی که در آن نمونه بافتی (بیوپسی) گرفته شد یا یک پولیپ یا سایر بافت غیرطبیعی حذف شد
•  پارگی در دیواره روده بزرگ یا راست روده

پس از بحث در مورد خطرات کولونوسکوپی، پزشک از شما می خواهد یک فرم رضایت نامه برای تایید این روش را امضا کنید.

قبل از کولونوسکوپی، باید روده خود را خالی کنید. هر گونه باقی مانده در روده بزرگ ممکن است بررسی روده بزرگ و راست روده را در طول آزمون دشوار کند. برای خالی کردن روده بزرگ، پزشک از شما می خواهد:

•  روز قبل از عمل، یک رژیم غذایی خاص را دنبال کنید. به طور معمول، روز قبل از آزمون نمی توانید غذای جامد بخورید. نوشیدنی ها به مایعات ساده- مانند آب، چای و قهوه بدون شیر و خامه، سوپ و نوشابه های گازدار محدوده می شوند. از مایعات قرمز، که در طول کولونوسکوپی با خون اشتباه گرفته می شود اجتناب کنید. بعد از نیمه شب شب قبل از عمل نباید چیزی بخورید یا بنوشید.
•  ملین مصرف کنید. پزشک توصیه می کند ملین، به صورت قرص یا مایع مصرف کنید. ممکن است توصیه شود شب قبل از کولونوسکوپی ملین مصرف کنید، یا ممکن است توصیه شود شب قبل و صبح روز عمل ملین مصرف کنید.
•  از کیت انما استفاده کنید. در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد از کیت انما- یا شب قبل از آزمون یا چند ساعت قبل از عمل- استفاده کنید تا روده بزرگ را خالی کنید. این کیت به طور کلی در تخلیه روده پایین تر موثر است و معمولا به عنوان یک روش اولیه برای تخلیه روده بزرگ توصیه نمی شود.
•  داروهای خود را تنظیم کنید. داروهای خود را حداقل یک هفته قبل از آزمون به دکتر نشان دهید - مخصوصا اگر دچار دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی هستید یا اگر داروها یا مکمل های حاوی آهن مصرف می کنید.

در صورت مصرف آسپرین یا داروهای دیگر که خون را رقیق می کنند، مانند وارفارین (کومادین، یانوتون)، به پزشک خود بگویید. ضد انعقاد جدیدتر برای کاهش خطر ابتلا به لخته شدن خون یا سکته مغزی استفاده می شود؛ یا داروهای قلبی که بر پلاکت ها اثر می گذارند، مانند کلوپیدوگرل (Plavix). ممکن است لازم باشد دوز خود را تنظیم کنید یا موقتا مصرف داروها را متوقف کنید.

بطور کلی:

زمان شروع بسته پودرهایی که پزشک برای شما تجویز می کند ، از عصر دو روز قبل از کولونوسکوپی است. این دستورات از دو روز قبل شروع می شود و شامل :

- برای تمیز شدن روده از مدفوع ، از ۴۸ ساعت قبل از کولونوسکوپی ، غذای بیمار از صبح تا شب باید فقط مایعات صاف مانند آب، چای، آب میوه، سوپ کاملاً صاف شده، آب مرغ یا آبگوشت ، آب کمپوت ، آب میوه و ژله ، باشد. روز قبل از کولونوسکوپی از خوردن آب هویج ، شیر، دوغ ، نوشابه و مایعات قرمز رنگ پرهیزکنید.

- روز اول : ساعت ۴ بعد از ظهر یک شیشه روغن کرچک میل نمائید یا بعضی از پزشکان پیشنهاد می کنند که دو بسته پودر با ۸ لیوان آب ( ۲ لیتر آب ) حل کرده و سپس به تدریج تا شب میل کنید.

- روز دوم ( روز قبل از کولونوسکوپی ) : صبح یک شیشه روغن کرچک میل نمایید یا سه بسته پودر با ۱۲ لیوان آب ( ۳ لیتر آب ) حل کرده و هر نیم تا یک ساعت یک لیوان میل کنید و هر ۸ ساعت ۲ عدد قرص بیزاکودیل میل کنید. ( ممکن است در صورت دستور پزشک معالج شیاف بیزاکودیل یا داروی مشابه دیگری به جای قرص تجویز شود ) .

- در صورت ضرورت و به صلاحدید پزشکتان ممکن است روز قبل در بخش داخلی بستری شوید و قبل از انجام کولونوسکوپی ، شستشوی روده برایتان انجام شود. بیماران باید حداقل ۶ ساعت قبل از انجام کولونوسکوپی از مصرف هر گونه سوپ کاملا صاف شده و آب میوه و چای و آب پرهیز کنند و ناشتا باشند و سپس صبح ناشتا به درمانگاه مراجعه نمائید.

در طول  عمل کولونوسکوپی چه اتفاقی می افتد؟

در طول کولونوسکوپی، لباس بیمارستان می پوشید. گاهی اوقات آرامبخشی ملایم به شکل قرص به شما داده می شود. در موارد دیگر، آرامبخش همراه با مسکن به شما داده می شود تا هر گونه ناراحتی به حداقل برسد.
برای آزمون روی تخت به پهلو دراز می کشید و معمولا زانوهای خود را به سمت سینه می کشید. دکتر یک کولونوسکوپ را به مقعد وارد می کند.

کولونوسکوپ به اندازه کافی بلند است و تمام طول روده بزرگ را طی می کند. همچنین حاوی یک چراغ و یک لوله (کانال) است که اجازه می دهد تا دکتر هوا یا دی اکسید کربن را از طریق پمپ وارد روده شما کند. دی اکسید کربن یا هوا روده بزرگ را پر می کند به طوری که دید بهتری از پوشش روده فراهم شود.

هنگامی که اسکوپ حرکت می کند یا هوا وارد می شود، احساس گرفتگی در شکم یا حرکت روده ای خواهید داشت. کولونوسکوپ همراه با یک دوربین فیلم برداری کوچک در نوک آن وارد مقعد می شود. دوربین عکس ها را به یک مانیتور خارجی می فرستد تا پزشک بتواند درون کولون را بررسی کند. دکتر همچنین می تواند ابزاری را از طریق کانال وارد کند تا نمونه های بافت (بیوپسی) را بیرون بیاورد یا پولیپ ها یا مناطق دیگر بافت غیرطبیعی را خارج کند. معمولا کولونوسکوپی حدود 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.

مراقبت بعد از عمل کولونوسکوپی

پس از آزمون، حدود یک ساعت طول می کشد اثر آرامبخش از  بین برود. باید به کمک فردی دیگر به منزل بروید زیرا ممکن است تا یک روز بعد اثرات آرامبخش از بین نرود. رانندگی و یا تصمیم گیری های مهم انجام ندهید و به محل کار بازنگردید.

• اگر پزشک در طول کولونوسکوپی پولیپ از بدن شما خارج کند، ممکن است توصیه کند موقتا غذای خاصی بخورید.
• چند ساعت پس از آزمون، ممکن است احساس نفخ داشته باشید، زیرا هوا در حال خروج از روده بزرگ است. پیاده روی ممکن است به کاهش هر گونه ناراحتی کمک کند.

همچنین ممکن است مقدار کمی خون با اولین مدفوع پس از آزمون از بدن شما خارج شود. معمولا این مسئله زنگ خطر نمی باشد. اما در صورت ادامه خونریزی یا دفع لخته خون یا درد مداوم در شکم یا تب، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است این حالت بلافاصله پس از آزمون رخ بدهد یا ممکن است یک یا دو هفته بعد از آزمون دیده شود.

پزشک شما نتایج کولونوسکوپی را بررسی و سپس نتایج را با شما به اشتراک می گذارد.

نتیجه منفی

در صورتی که پزشک مشکلی در کولونوسکوپی مشاهده نکند نتیجه منفی است. ممکن است پزشک توصیه کند در چند سال آینده دوباره کولونوسکوپی انجام دهید:

•  اگر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ باشید توصیه می شود هر ده سال کولونوسکوپی انجام دهید.
•  اگر سابقه پولیپ در مراحل قبلی کولونوسکوپی داشته باشید توصیه می شود هر پنج سال کولونوسکوپی انجام دهید.
•  اگر مدفوع باقی مانده در روده بزرگ وجود داشته باشد که مانع از بررسی کامل روده بزرگ شود توصیه می شود سال بعد دوباره کولونوسکوپی انجام دهید.

نتیجه مثبت

در صورتی که پزشک هر گونه پولیپ یا بافت غیرطبیعی در روده بزرگ پیدا کند کولونوسکوپی مثبت است. اکثر پولیپ ها سرطانی نیستند، اما برخی می توانند پیش آگهی سرطان باشند. پولیپ ها در طی کولونوسکوپی برداشته می شوند تا برای تعیین اینکه آیا سرطانی، پیش سرطانی یا غیر سرطانی هستند، به آزمایشگاه فرستاده شوند.

بسته به اندازه و تعداد پولیپ ها، ممکن است لازم باشد در آینده برنامه ریزی دقیق تر نظارتی داشته باشید تا پولیپ های بیشتری ایجاد نشود. اگر پزشک شما یک یا دو پولیپ با قطر کمتر از 1 سانتیمتر پیدا کند، ممکن است در طی پنج تا 10 سال (بسته به عوامل دیگر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ) یک کولونوسکوپی دیگر توصیه کند.  پزشک شما کولونوسکوپی دیگر را زودتر توصیه می کند اگر موارد زیر مشاهده شود:

•  بیش از دو پولیپ داشته باشید
•  پولیپ بزرگتر از 1 سانتیمتر داشته باشید
•  پولیپ ها و مدفوع باقی مانده در روده بزرگ مانع از بررسی کامل روده بزرگ می شود
•  پولیپ ها خصوصیات خاص سلولی داشته باشند که نشان دهنده خطر بالقوه سرطان های آینده است 
•  پولیپ های سرطانی داشته باشید

اگر پولیپ یا سایر غشاهای غیرطبیعی داشته باشید که در طول کولونوسکوپی قابل برداشتن نباشند، پزشک تکرار آزمایش را با یک متخصص گوارش که تخصص خاصی در برداشتن پولیپ های بزرگ یا جراحی داشته باشد، توصیه می کند. اگر پزشک شما در مورد کیفیت دید از طریق محدوده نگران باشد، ممکن است توصیه کند کولونوسکوپی را تکرار کنید.